Ngộ nhận 1: Cải thiện vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường đủ để làm hết bệnh tật, tiêm chủng là điều không cần thiết. SAI
Các loại bệnh có thể phòng tránh nhờ tiêm vắc xin sẽ quay
lại nếu chúng ta ngừng chương trình tiêm chủng. Việc tăng cường vệ sinh, rửa
tay và dùng nước sạch giúp bảo vệ con người khỏi các bệnh truyền nhiễm nhưng
nhiều bệnh vẫn tiếp tục lây lan dù chúng ta sạch sẽ đến mấy. Nếu người dân
không tiêm phòng thì những bệnh hiếm gặp như bại liệt hay sởi sẽ nhanh chóng xuất
hiện trở lại.
Ngộ nhân 2: Vắc xin có một số tác dụng phụ nguy hiểm và
dài hạn chưa được biết tới, thậm chí có thể gây tử vong. SAI
Vắc xin rất an toàn. Đa số phản ứng do tiêm vắc xin thường
là nhẹ và thoáng qua, chẳng hạn đau ở chỗ tiêm hay sốt nhẹ. Ảnh hưởng nặng nề tới
sức khỏe là điều vô cùng hiếm gặp và được theo dõi rất chặt chẽ. Nguy cơ bị
ốm nặng vì các bệnh có thể phòng bằng vắc xin lớn hơn rất nhiều so với nguy cơ
từ vắc xin. Ví dụ bệnh bại liệt có thể gây liệt, bệnh sởi có thể gây viêm não
và mù lòa, một số bệnh thậm chí có thể dẫn tới tử
vong. Đúng là không nên có bất kỳ trường hợp bệnh nặng hay tử vong
nào do tiêm chủng, nhưng lợi ích của tiêm phòng lớn hơn rất nhiều so với nguy
cơ của nó, và sẽ rất rất nhiều ca bệnh và tử vong xuất hiện nếu không có vắc
xin.
Ngộ nhận 3: Vắc xin phối hợp phòng bạch hầu-uốn ván-ho
gà và vắc xin phòng bại liệt có thể gây hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh. SAI
Không có cơ sở để kết luận tiêm các vắc xin nói trên gây đột
tử ở trẻ sơ sinh. Hiểu nhầm xuất hiện là do những vắc xin này được sử dụng đúng vào giai đoạn trẻ có thể bị hội chứng đột tử sơ sinh. Nói cách khác, các trường
hợp đột tử trùng hợp một cách vô tình với tiêm chủng, và đột tử sẽ vẫn xuất hiện kể
cả nếu trẻ không được tiêm phòng. Cần nhớ rằng bốn căn bệnh này có thể gây chết
người và trẻ không được tiêm phòng sẽ có nguy cơ tử vong hoặc tàn tật rất
cao.
Ngộ nhận 4: Các bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc xin gần
như đã được thanh toán ở nước tôi, vì vậy chẳng cần tiêm phòng nữa. SAI
Mặc dù các bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc xin đã trở nên
hiếm gặp ở nhiều quốc gia, tác nhân gây bệnh vẫn tiếp tục lưu hành ở một số nơi
trên thế giới. Trong thời đại kết nối toàn cầu ngay nay, các tác nhân này có thể
vượt qua ranh giới địa lý và lây nhiễm cho bất kỳ ai chưa có miễn dịch. Ví dụ ở Tây Âu, từ năm 2005, các vụ dịch sởi đã xuất hiện ở những người chưa tiêm phòng
tại Áo, Bỉ, Đan Mạch, Pháp, Đức, Italy, Tây Ban Nha, Thụy Sỹ và Anh. Vì vậy,
hai lý do chính khiến bạn cần tiêm phòng là bảo vệ bản thân và bảo vệ những người
xung quanh. Thành công của chương trình tiêm chủng phụ thuộc nhiều vào sự hợp
tác của mỗi cá thể, vì lợi ích chung. Đừng đợi những người xung quanh hành động
ngăn chặn sự lây lan của bệnh tật thay cho bạn, hãy làm những gì bạn có thể.
Ngộ nhận 5: Bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc xin là 'điều tất yếu của cuộc sống'. SAI
Ngộ nhận 5: Bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc xin là 'điều tất yếu của cuộc sống'. SAI
Bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc xin không phải 'điều tất yếu của cuộc sống'. Sởi, quai bị và rubelle là những bệnh nghiêm trọng và có thể dẫn tới biến chứng nặng nề ở cả trẻ em và người lớn như viêm phổi, viêm não, mù lòa, tiêu chảy, viêm tai, hội chứng rubella bẩm sinh (nếu mẹ nhiễm rubella trong giai đoạn đầu của thai kỳ) và tử vong. Tất cả những vấn đề trên đều có thể được ngăn ngừa bằng vắc xin. Không tiêm phòng đầy đủ khiến trẻ dễ bị tổn thương.
Ngộ nhận 6: Cho trẻ tiêm phòng cùng lúc hai hoặc nhiều vắc
xin làm tăng nguy cơ tác dụng phụ độc hại, có thể gây quá tải cho hệ miễn dịch. SAI
Các bằng chứng khoa học cho thấy tiêm cùng lúc vài loại vắc
xin không gây tác dụng xấu lên hệ miễn dịch của trẻ. Hằng ngày bé tiếp xúc với
hàng trăm tác nhân lạ làm khởi phát đáp ứng miễn dịch. Một động tác đơn giản
như ăn uống cũng đưa vào cơ thể những kháng nguyên mới và rất nhiều vi khuẩn có
sẵn ở mũi miệng. Khi cảm lạnh hay đau họng, bé tiếp xúc với kháng nguyên nhiều
hơn so với khi tiêm vắc xin. Ưu điểm của
tiêm cùng lúc vài loại vắc xin là giảm số lần đi khám, tiết kiệm thời gian tiền
bạc, nâng cao cơ hội hoàn thành lịch tiêm chủng đúng thời hạn.
Hơn nữa, việc tiêm phối hợp các mũi như sởi, quai bị và rubelle cũng đồng nghĩa
với bé phải tiêm ít mũi hơn.
Ngộ nhận 7: Bệnh cúm chỉ là chuyện khó chịu vặt vãnh, vắc
xin không có tác dụng lắm. SAI
Cúm không phải chuyện vặt vãnh. Căn bệnh nguy hiểm này cướp đi mạng sống của 300.000-500.000 người trên thế giới mỗi năm. Phụ nữ có
thai, trẻ nhỏ, người già sức khỏe kém và bất kỳ ai có bệnh mạn tính như hen hay
bệnh tim đều dễ bị bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng và dễ tử vong hơn.
Tiêm phòng cúm cho phụ nữ có thai còn có thêm lợi ích bảo vệ bé sơ sinh (hiện
chưa có vắc xin phòng cúm cho trẻ dưới 6 tháng tuổi). Vắc xin cung cấp miễn dịch với 3 chủng virus cúm phổ biến nhất lưu hành tại mỗi mùa nhất định. Đây là cách
tốt nhất để giảm nguy cơ nhiễm cúm nặng và lan truyền bệnh cho những người
khác. Tránh nhiễm cúm đồng nghĩa với tránh chi phí y tế và giảm thu nhập do phải
nghỉ học hay nghỉ làm.
Ngộ nhận 8: Miễn dịch nhờ mắc bệnh tự nhiên tốt hơn miễn dịch nhờ
vắc xin. SAI
Vắc xin làm sản sinh đáp ứng miễn dịch giống như khi nhiễm bệnh tự nhiên, nhưng không gây bệnh và
giúp tránh các biến chứng tiềm ẩn của bệnh. Trong khi đó cái giá phải trả cho việc
tạo miễn dịch thông qua nhiễm bệnh tự nhiên có thể là chậm phát triển tinh thần
do Haemophilus B, dị tật bẩm sinh do rubella, ung thư gan do virus viêm gan B
hoặc tử vong do sởi.
Ngộ nhận 9: Trong vắc xin có thủy ngân, điều này rất nguy
hiểm. SAI
Thiromersal là thành phần hữu cơ có chứa thủy ngân được bổ
sung vào một số loại vắc xin, để làm chất bảo quản. Đây là chất bảo quản vắc
xin phổ biến nhất, thường được đưa vào các ống vắc xin đa liều. Không có bằng
chứng về việc lượng thiomersal dùng trong vắc xin gây nguy hiểm cho sức khỏe.
Ngộ nhận 10: Vắc xin gây bệnh tự kỷ ở trẻ em. SAI
Nghiên cứu năm 1998 bày tỏ sự lo ngại về mối liên hệ giữa vắc xin
phòng sởi-quai bị-rubella và bệnh tự kỷ sau này được phát hiện là mắc sai lầm
nghiêm trọng và bài báo đã bị chính tạp chí xuất bản nó dỡ bỏ. Thật không may, việc công bố nghiên cứu này đã làm dấy lên những lo ngại, khiến tỷ lệ tiêm chủng
giảm sút và sau đó là những đợt dịch bệnh bùng phát. Không có bằng chứng về mối liên
hệ giữa vắc xin phòng 3 loại bệnh trên và bệnh tự kỷ hay các rối loạn tự kỷ.
Lê Mai
