Diễn biến sản xuất sữa mẹ vài tuần đầu sau sinh
Thời gian
|
Sữa
|
Bé
|
Mẹ
|
Khi sinh
|
Cơ thể mẹ sản sinh một lượng nhỏ sữa non (sữa đặc quánh, màu vàng). Sữa này giúp bảo vệ bé khỏi bệnh tật.
|
- Có thể tỉnh táo trong giờ đầu sau khi sinh.
- Đây là thời điểm tốt để mẹ cho con bú. |
Mệt mỏi nhưng hào hứng.
|
12-24 giờ đầu
|
Bé nhận được khoảng 1 thìa cà phê sữa non trong mỗi cữ bú. Mẹ có thể nhìn thấy hoặc không nhìn thấy sữa non tiết ra nhưng lượng sữa này vừa đủ để đáp ứng nhu cầu của bé.
|
- Sẽ không có gì lạ nếu mẹ thấy bé ngủ mê mệt. Bé vừa trải qua một hành trình vô cùng vất vả. Một số bé sẽ không đủ tỉnh táo để nắm bắt vú đúng cách.
- Các cữ bú có thể sẽ rất ngắn và chẳng theo giờ giấc. Khi bé tỉnh, hãy tận dụng bản năng bú rất mạnh của bé và cho bé bú mỗi 1-2 giờ. -Nhiều bé thích bú hùng hục, nghỉ, rồi nhấm nháp, mơ màng, rồi lại bú. |
Mẹ cũng mệt mỏi. Hãy cố gắng nghỉ ngơi.
|
3-5 ngày tiếp theo
|
Sữa trắng sẽ về. Lúc đầu, sữa có thể có ánh vàng.
|
- Bé sẽ bú rất nhiều (điều này giúp vú mẹ sản sinh nhiều sữa), ít nhất 8-12 lần/24 giờ. Thời gian đầu, bé sẽ bú không có giờ giấc.
- Vì sữa mẹ dễ tiêu hơn sữa công thức, bé bú mẹ sẽ bú thường xuyên hơn bé bú bình. Bé có thể đòi bú 2-3 giờ một lần rồi ngủ thiếp đi 3-4 tiếng. - Cữ bú có thể kéo dài 15-20 phút mỗi bên. Nhịp mút của bé chậm và dài. Bạn có thể nghe tiếng bé nuốt. |
Ngực bạn có thể căng và rỉ sữa.
|
4-6 tuần đầu
|
Sữa trắng tiếp tục tiết ra.
|
- Bé bú giỏi hơn và dạ dạy đã lớn hơn để chứa được nhiều sữa.
- Các cữ bú sẽ ngắn hơn và cách xa nhau hơn. |
Cơ thể mẹ đã quen với việc cho con bú, vì vậy ngực sẽ mềm hơn và ít bị rỉ sữa hơn.
|
Khi nào cần cho bé bú ?
Các chuyên gia y tế khuyên mẹ cho bé sơ sinh bú theo nhu cầu, khi bé đói. Nhiều mẹ thường bắt đầu cho con bú khi thấy bé khóc. Tuy nhiên, khóc là một biểu hiện muộn của đói. Không nên chờ tới lúc này mới cho bé bú vì đói quá có thể khiến bé trở nên bực bội, khó dỗ.
Cũng cần để ý rằng rất nhiều khi bé khóc không phải vì đói. Đôi khi bé chỉ cần được ôm ấp hoặc thay tã là đủ. Hoặc cũng có khi bé khóc vì nóng quá, lạnh quá, vì phấn chấn quá hoặc buồn tẻ quá.
Các dấu hiệu cho thấy bé đã muốn bú:
- Ngọ nguậy đầu
- Há miệng
- Thè lưỡi
- Cho bàn tay hoặc cả nắm tay vào miệng
- Chụm môi như đang bú
- Rúc vào ti mẹ
- Thể hiện phản xạ tìm kiếm (miệng bé quay về phía có vật chạm vào má).
Làm sao biết bé đã bú đủ?
Có thể đánh giá việc trẻ đã bú no hay chưa dựa vào hai biểu hiện chính: bé hài lòng và tăng cân đều sau tuần đầu tiên.
Tăng cân
Tăng cân
- Trẻ sơ sinh có thể mất khoảng 7% cân nặng trong 3-5 ngày đầu sau sinh.
- Thường không tụt cân kể từ ngày thứ 5, khi sữa đã về đủ.
- Cân nặng trở lại bằng khi mới sinh trong vòng 1-2 tuần.
- Từ khi sinh tới 3 tháng, trẻ tăng trung bình 20-30 g mỗi ngày.
- Bé sẽ trải qua một số giai đoạn tăng trưởng mạnh (khi 1-3 tuần, 6-8 tuần, 3 tháng và 6 tháng tuổi). Lúc này cân nặng tăng nhanh trong một thời gian, sau đó chững lại rồi tăng ít hơn. Điều này không có nghĩa là mẹ không đủ sữa, nhất là nếu bé vẫn sinh hoạt bình thường, đi tiểu bình thường.
Một số biểu hiện khác để nhận biết bé đã bú đủ:
- Bé nhanh nhẹn, tỉnh táo, khóc to, môi hồng hào và ẩm ướt.
- Bé thỏa mãn và thư giãn sau cữ bú.
- Bầu vú mẹ mềm hơn sau mỗi lần cho con bú.
- Bé đi tiểu tiểu đủ, nước tiểu trong hoặc vàng nhạt, không có màu vàng đậm hay da cam, không có mùi khó chịu (xem bảng dưới).
- Bé đại tiện đủ (xem bảng dưới).
Số lần tiểu tiện và đại tiện tối thiểu của bé trong tuần đầu sau khi sinh
Tuổi của bé
|
Số lần
tiểu tiện
|
Số lần
đại tiện
|
Màu và tính chất phân
|
Ngày 1
(24h đầu sau sinh) |
1
|
Đại tiện phân su lần đầu tiên trong vòng 8 giờ sau khi sinh.
|
Phân đặc dính, đen như nhựa đường.
|
Ngày 2
|
2
|
3
|
Phân đặc dính, đen như nhựa đường.
|
Ngày 3
|
5-6
|
3
|
Phân loãng hơn, màu hơi xanh hay vàng.
|
Ngày 4
|
6
|
3
|
Phân mềm, màu vàng, có lẫn nước.
|
Ngày 5
|
6
|
3
|
Phân loãng và lổn nhổn, màu vàng.
|
Ngày 6
|
6
|
3
|
Phân loãng và lổn nhổn, màu vàng.
|
Ngày 7
|
6
|
3
|
Phân loãng và lổn nhổn, màu vàng, số lượng nhiều hơn.
|
BS Trần Thu Thủy
