Corticosteroid dạng hít là lựa chọn hàng đầu trong điều trị kiểm soát hen phế quản ở trẻ em mọi lứa tuổi.
Nguyên tắc lựa chọn các bước điều trị tiếp theo sau 3 tháng áp dụng phác đồ điều trị hen phế quản theo lứa tuổi:
- Lùi một bước nếu trong vòng 3 tháng hen được kiểm soát tốt (ví dụ đang ở bước 3 thì lùi về bước 2).
- Tiến một bước nếu tình trạng bệnh không được cải thiện hoặc nặng lên ( ví dụ tiến từ bước 3 lên bước 4).
- Trước khi tiến một bước cần kiểm tra xem người bệnh đã tuân thủ phác độ điều trị và áp dụng đúng kỹ thuật điều trị chưa. Ngoài ra cần đánh giá việc kiểm soát môi trường của bệnh nhi.
Corticosteroid dạng hít dùng kéo dài, đặc biệt là với liều thấp, nói chung là an toàn. Khi dùng với liều thấp và vừa, các thuốc này có thể ảnh hưởng nhẹ đến đường tăng trưởng, làm giảm chiều cao của trẻ 1 cm trong năm đầu điều trị. Tuy nhiên, sau đó chiều cao không bị ảnh hưởng nữa. Trẻ điều trị bằng thuốc corticosteroid dạng hít cần được theo dõi chiều cao đều đặn.
Nguy cơ tiềm tàng khi dùng corticosteroid dạng hít trong điều trị hen phế quản cân bằng với lợi ích của việc sử dụng chúng.
Những lợi ích của việc điều trị bằng corticosteroid dạng hít
Trong khi corticosteroid toàn thân (dạng uống hoặc tiêm) đi vào máu và tác động lên toàn bộ cơ thể thì corticosteroid dạng hít tác động trực tiếp lên phổi (khoảng 10-50%), phần còn lại (80-50%) được nuốt vào dạ dày và bất họat ở gan, gây ra ít tác dụng phụ hơn.
Phép so sánh nhỏ sau đây cho thấy, tổng liều corticosteroid dạng hít dùng cho điều trị dự phòng trong 1 năm ít hơn nhiều (tối đa là bằng 1/4) so với tổng liều thuốc điều trị một đợt hen cấp tính (10 ngày). Đó là chưa kể một năm trẻ có thể bị nhiều đợt hen cấp.
Corticosteroid
|
Điều trị cơn hen cấp (thuốc dạng
uống, tiêm)
|
Điều trị dự phòng liều thấp và vừa
(thuốc hạng hít)
|
Liều hàng ngày
|
1-2mg/kg/ngày
|
80 - 400 microgam/ngày
|
Giới hạn
|
Không quá 60 mg/ngày hay 60 000
microgam/ngày
|
|
Tổng liều
|
600 000 microgam/10 ngày.
|
32 000-150 000 microgam/ 1 năm / 365 ngày.
|
Nhóm corticosteroid được dùng phổ biến là: Floven, Pulmicort và Fluticazone.
Các tác dụngphụ hay gặp nhất khi dùng corticosteroid dạng hít kéo dài
- Nấm miệng hoặc tưa miệng: Để khắc phục tình trạng này, nên cho trẻ dùng thuốc qua buồng đệm và xúc miệng ngay sau khi hút thuốc rồi nhổ ra ngoài.
- Khản giọng: Dùng thuốc qua buồng đệm giúp giảm tác dụng phụ này. Nếu trẻ bị khản giọng thì nên hạ liều thuốc tạm thời.
- Ho hoặc khò khè xảy ra sau khi hít thuốc do phản ứng của phế quản: có thể phòng ngừa bằng hít thuốc chậm qua buồng đệm. Nếu triệu chứng vẫn dai dẳng và nặng nề thì nên ngừng thuốc và báo ngay cho bác sĩ.
Dùng buồng đệm giúp giảm các tác dụng phụ của thuốc.
- Chú ý: Khi dùng thuốc nên ăn chế độ giàu kali (nhiều cam, chuối, nho) và bổ sung canxi hàng ngày.
Tăng cường dùng thực phẩm giàu kali.
- Thuốc nhóm chủ vận beta2 tác dụng kéo dài: sử dụng trong trường hợp không kiểm soát được hen phế quản kể cả khi dùng corticosteroid dạng hít liều trung bình.
- Thuốc nhóm kháng Leucotriene: sử dụng khi không kiểm soát được hen phế quản kể cả khi đã dùng corticosteroid dạng hít liều cao.
Nói chung, để điều trị hen thành công, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ, bệnh nhi và gia đình.
Ths. BS Thái Thanh Thư
